Αϋμάρα

Αρχαίος λαός των Άνδεων, εγκατεστημένος στο βολιβιανό υψίπεδο κοντά στη λίμνη Τιτικάκα. Συγγενείς με τους Κέτσουα, ονομάστηκαν και Κόλα από το όνομα μιας από τις μεγαλύτερες πόλεις τους. Από τον 4o έως τον 11o αι. ο λαός αυτός δημιούργησε ένα εκτεταμένο και πολιτισμένο κράτος που το αποτελούσαν πόλεις-κράτη, άλλοτε ομόσπονδες και άλλοτε σε πόλεμο μεταξύ τους. Οι Ίνκας Κέτσουα επωφελήθηκαν μεταξύ του 1000 και του 1300 από τους πολέμους αυτούς μεταξύ των πόλεων για να γίνουν κύριοι όλης της χώρας των Α., οι οποίοι όμως, όταν υποτάχτηκαν με τη σειρά τους και οι Ίνκας στους Ισπανούς, προέβαλαν μακροχρόνια αντίσταση κατά των επιδρομέων, διατηρώντας μέχρι σήμερα τη γλώσσα τους και μερικούς από τους αρχέγονους κοινωνικούς θεσμούς τους. Από τον αρχαίο πολιτισμό έμειναν μεγαλοπρεπή έργα αρχιτεκτονικής, που αν δεν είχαν το λεπτό γούστο των μεξικανικών οικοδομημάτων, έφταναν όμως την επιβλητικότητα των μεγαλιθικών κτισμάτων της ευρωπαϊκής προϊστορίας. Πόλεις, τάφοι, ναοί και κάστρα χτίζονταν με ογκόλιθους απόλυτα τετραγωνισμένους. Οι Α. ήταν, όπως άλλωστε εξακολουθούν να είναι, άριστοι τεχνίτες: αγγειοπλάστες, υφαντουργοί κλπ.· επεξεργάζονται με τέχνη τα ευγενή μέταλλα. Ιθαγενείς απόγονοι των Αϋμαρά, ενός από τους αρχαιότερους λαούς που ζούσαν στην περιοχή της λίμνης Τιτικάκα και τους οποίους υπέταξαν οι Ίνκας. Από τον πολιτισμό τους έμειναν μεγαλοπρεπή αρχιτεκτονικά έργα (φωτ. Sef).